Skip to Content

प्रेक्षणीय स्थळे

 पश्चिम घाटात संपन्‍न, विपुल जैवविविधतेची अनंत रूपे आहेत. ती डोळ्यांत सामावून घेण्‍यासाठी सकारात्‍मक दृष्टिकोन आणि निसर्गाप्रति आत्मीयता हवी.

पारगड हा महाराष्ट्र व गोव्याच्या सीमेवर वसलेला नितांत सुंदर किल्ला आहे. गडाचे क्षेत्रफळ अंदाजे ४८ चौरस एकर आहे. गडाला पूर्व, पश्चिम व उत्तरेला नैसर्गिक ताशीव कडयाची तटबंदी आहे. दक्षिणेला थोडया उतारा नंतर खोल दरी आहे. सन १६७६ मध्ये पोर्तुगीजावरील स्वारीवरुन परत येताना शिवरायांनी हया डोंगराचे भौगोलिक स्थान व महत्व ओळखले आणि पोर्तुगीज, अदिलशहा व सावंतवाडीचे खेम सावंत यांच्यावर कायमची जरब बसविण्यासाठी हा किल्ला वसविला. शिवाजी महाराजांच्या उपस्थितीत किल्ल्याची वास्तुशांत व गडप्रवेश झाला. त्यावेळी किल्लेदार रायबा मालुसरे व त्र्‍यांच्या ५०० सहकार्‍र्‍यांना राजांनी आज्ञा केली की, ‘चंद्र सुर्य असेतो, गड जागता ठेवा’. राजांच्या या आज्ञेचे पालन या गडावरील मावळर्‍यांनी अद्याप पर्यंत केले आहे. स्वराज्यातील पार टोकाचा किल्ला म्हणून याचे नाव “पारगड” ठेवण्यात आले होते.

मांगेली धबधबा सिंधुदुर्ग कर्नाटकाच्या सीमेवर असलेला मांगेलीचा धबधबा तसा दुर्लक्षितच. मात्र कर्नाटक, गोवा सीमेजवळील पर्यटक इथे आवर्जून भेट देतात. येतील निसर्ग सौंदर्य पर्यटकांना मोहवून टाकते. गर्द वनराईतील हा धबधबा दोडामार्गाहून 30 कि. मी. वर आहे. मुंबई-गोवा महामार्गाजवळील बांदा इथून दोडामार्गला 40 कि.मी. अंतर कापून जावे लागते. मांगेली गावापर्यंत एस.टी.बस जाते. मात्र गावातून धबधब्यावर चालत जावे लागते. हा धबधबा चालत जाऊन पाहण्यातच खरी मजा आहे.

तिलारी धरण हे महाराष्ट्र आणि गोवा सरकारचा संयुक्त प्रकल्प आहे. धरण तिलारी नदीवर बांधले गेले आहे. हे धरण महाराष्ट्र आणि कर्नाटकच्या सीमेजवळ आहे. तसेच दोन्ही राज्यांमध्ये पाणी वाटप केले जाते. तिलारी धरणामुळे तयार झालेला तलाव हे पर्यटकांचे प्रमुख आकर्षण आहे. तिलारी जंगलाच्या परिसरात जंगली हत्ती आश्रय घेतात. तिलारी पाटबंधारे प्रकल्प हा तिलारी नदीच्या पाण्याचा वापर करण्यासाठी महाराष्ट्र आणि गोवा राज्यांचा प्रकल्प आहे. तिलारी नदी ही महाराष्ट्रातील कोल्हापूर जिल्ह्यातील चंदगड तालुक्यातील सह्याद्री पर्वतातून उगम पावणारी नदी आहे. तसेच ही नदी मणेरी गावाजवळून गोवा राज्यात प्रवेश करते.घनदाट जंगलांनी व्यापलेला जलाशय पाहून मन प्रसन्न होते. तसेच येथे विविध प्राणी आणि पक्षी पाहायला मिळतात. काळवीट, हरीण, माकडे, हत्ती, वाघ आणि बिबट्या. येथे तीन बारमाही धबधबे आहेत जे पर्यटकांचे आकर्षण आहे. स्थानिक लोक तमालपत्र, करोंडा फळ, जामुन, आंबा, तांदूळ, नाचणी, कोकम, जंगली मध आणि इतर सांस्कृतिक उत्पादने तयार करतात. तिलारीमध्ये एक रॉक गार्डन देखील आहे जे पर्यटकांसाठी जंगलातील हिरवाईचा आनंद घेण्यासाठी बनवलेले आहे.

श्रीनागनाथ मंदिर तीर्थक्षेत्र हे गोवा-दोडामार्ग-बेळगाव या मुख्य रस्त्यापासून मेढे येथे फक्त एक कि.मी. अंतरावर वसलेले आहे. भाविकांच्या श्रद्धेचे स्थान व पांडवकालीन जागृत देवस्थान म्हणून सर्वदूर प्रसिद्ध असलेल्या तेरवण-मेढे (ता. दोडामार्ग) येथील श्रीनागनाथ मंदिर तीर्थक्षेत्र या ठिकाणी दरवर्षी महाशिवरात्री उत्सव मोठय़ा उत्साहात व भक्तिमय वातावरणात संपन्न होत असते. दरवर्षी येथे हजारो ते लाखो भाविक हजेरी लावतात. सह्याद्रीच्या पायथ्याशी वसलेले हे प्राचीन मंदिर कित्येक वर्षापासून महाराष्ट्र, कर्नाटक व गोवा परिसरातील लोकांचे लक्ष वेधून घेत आहे. हे स्थान नेमके कोणी व केव्हा वसविले आहे याची निश्चित कागदोपत्री नोंद सापडत नाही. तथापि एकूण पार्श्वभूमी पाहता हे बांधकाम पांडवकालीन आहे याला पुष्टी मिळते. सर्व जाणकार व्यक्तींचेही याविषयी एकमत आहे.

विर्डी धबधबा 


हे मनमोहक ठिकाण म्हणजे 'कसाईनाथ पर्वत', भगवान शिव यांचे विश्रांतीस्थान. तर या पर्वतामागील कथा काहीशी अशी आहे... ९ व्या शतकात जेव्हा पांडवांना १३ वर्षांसाठी वनवासात पाठवण्यात आले तेव्हा त्यांनी येथे काही दिवस विश्रांती घेतली. त्यांच्या वास्तव्यादरम्यान, सर्व पांडव भगवान शिवाचे उत्साही भक्त असल्याने त्यांनी तेथे शिवलिंगाची स्थापना केली ज्याची त्यांनी पूजा केली. तेव्हापासून, अनेक भक्त आशीर्वाद मिळविण्यासाठी या लहान पर्वतावर चढतात. हा डोंगर सुमारे ७०० मीटर उंच आहे आणि चढाई खूपच तीव्र आहे. वर चढण्यासाठी सुमारे ९० मिनिटे लागतात आणि ४ लहान ब्रेक लागतात.

सडा धबधबा हा पश्चिम घाटाच्या हिरवळीत वसलेला एक लपलेला रत्न आहे, जो गोवा-कर्नाटक सीमेजवळ असलेल्या सडा गावाजवळ आहे. हा मनमोहक धबधबा खडकाळ लँडस्केप्स आणि घनदाट जंगलांनी वेढलेला आहे, ज्यामुळे तो निसर्गप्रेमी आणि साहसी लोकांसाठी एक आश्रयस्थान बनतो. धबधब्याचा प्रवास हा गंतव्यस्थानाइतकाच मनमोहक आहे, ज्यामध्ये खडकाळ प्रदेश, अरुंद ओढे आणि हिरवळीच्या पानांमधून एक रोमांचक ट्रेक समाविष्ट आहे. हा धबधबा एका मोठ्या उंचीवरून खाली कोसळतो, ज्यामुळे एक मोहक धबधबा तयार होतो जो त्याच्या पायथ्याशी एक स्वच्छ तलाव तयार करतो. कोसळणाऱ्या पाण्याचा गर्जना आणि पार्श्वभूमीत पक्ष्यांचा किलबिलाट शांत वातावरण वाढवतो. हा परिसर तुलनेने अबाधित आहे आणि गर्दीतून सुटून निसर्गात रमून जाणाऱ्यांसाठी एक वेगळा अनुभव देतो. चोर्ला घाटातील सडा गावाजवळील सडा धबधबा, गोवा, कर्नाटक आणि महाराष्ट्राच्या छेदनबिंदूवर एक चित्तथरारक नैसर्गिक आकर्षण आहे. हे लपलेले रत्न चोर्ला घाटांच्या वैशिष्ट्यपूर्ण घनदाट जंगलांनी आणि उंच टेकड्यांनी वेढलेले आहे, जे पर्यटकांना निसर्गाच्या सानिध्यात शांतता अनुभवण्याची संधी देते. जैवविविधतेने समृद्ध चोर्ला घाटांमध्ये त्याचे स्थान पर्यावरणीय आकर्षण वाढवते, वाटेत अद्वितीय वनस्पती आणि प्राणी पाहण्याची संधी देते. पश्चिम घाटाच्या मध्यभागी एकांत, साहस आणि निसर्गाशी एकांतवास साधणाऱ्यांसाठी सडा धबधबा आदर्श आहे. सडा धबधब्याचा ट्रेक हा एक रोमांचक आणि फायदेशीर साहस आहे, जो ट्रेकर्सना पश्चिम घाटाच्या नैसर्गिक सौंदर्याचा अनुभव घेण्याची संधी देतो. गोवा आणि कर्नाटकच्या सीमेवर स्थित, हा धबधबा मध्यम ते आव्हानात्मक हायकिंगद्वारे पोहोचता येतो, ज्यामुळे तो निसर्गप्रेमी आणि साहस शोधणाऱ्यांसाठी आदर्श बनतो. 

आमचे समुदाय भागीदार आणि संसाधने

पारदर्शकता आणि समुदायाच्या विश्वासाप्रती आमची वचनबद्धता अधोरेखित करण्यासाठी या विभागाचा वापर करा.

See our community impact reports